Ngày nay, hậu quả của ô nhiễm không khí đang ngày càng trở nên nghiêm trọng ở Việt Nam cũng như trên toàn thế giới. Những nguyên nhân này chủ yếu hầu hết đều do hoạt động của con người gây ra, bên cạnh đó, một số hoạt động tự nhiên khác cũng gây tác động tiêu cực đến môi trường. Vậy môi trường không khí bị ô nhiễm ảnh hưởng đến con người và động vật như thế nào? Hãy cùng Phế liệu Tuấn Lộc đi tìm câu trả lời trong bài viết dưới đây.
1. Bản chất của việc ô nhiễm không khí
Không khí bị ô nhiễm luôn tồn tại xung quanh và chúng ta rất khó để tránh khỏi, kể cả những người đang sống tại những khu vực giàu có, phát triển. Vì vậy, nồng độ khói bụi mà chúng ta nhìn thấy được trong không khí không thể phản ánh được môi trường sống có trong lành hay không. Tại khắp nơi trên thế giới, môi trường ở thành phố hay các vùng nông thôn đều có các chất ô nhiễm độc hại trong không khí vượt qua giá trị không khí trung bình mà WHO khuyến nghị.
Tại khu vực châu Âu, gần như mọi công dân đều bị ảnh hưởng bởi hậu quả của ô nhiễm môi trường không khí. WHO cho biết các máy đo ô nhiễm trực tiếp sẽ giúp cho mọi người hiểu rõ hơn về mức độ ô nhiễm tại nơi mà họ sinh sống hơn là nhìn bằng mắt thường.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, những chất gây ô nhiễm môi trường trong không khí ảnh hưởng đến sức khỏe con người bao gồm:
- Oxit nitơ (NOx)
- Oxit lưu huỳnh (SOx)
- Cacbon monoxit (CO)
- Chì
- Ozon tầng mặt đất
- Các hạt vật chất lơ lửng trên khí quyển.
Trong đó, các hạt bụi có kích thước nhỏ hơn PM2.5 là điều đáng quan tâm nhất vì chúng có khả năng xâm nhập sâu vào đường hít thở, gây ảnh hưởng đến hệ thống mạch máu và hệ hô hấp con người
2. Nguyên nhân gây ô nhiễm không khí
Nguyên nhân khiến môi trường không khí bị ô nhiễm đó chính là từ tự nhiên và nhân tạo (do con người gây nên). Cụ thể là:
2.1. Do yếu tố tự nhiên
- Ô nhiễm từ gió bụi: Gió bụi là một trong những nguyên nhân gây nên ô nhiễm không khí. Bụi bẩn, các khí thải ô nhiễm được gió đẩy đi hàng trăm km, kéo theo đó sự ô nhiễm cũng bị lây lan theo diện rộng.
- Cháy rừng: Đây là nguyên nhân khiến lượng Oxi Nitơ trong không khí tăng lên khá nhiều vì quy mô đám cháy khá lớn và thời gian dập tắt lâu.
- Bão, lốc xoáy: Mỗi cơn bão đi qua sẽ để lại một lượng lớn khí thải NOx và mang theo bụi mịn 2,5 micron khiến tỷ lệ ô nhiễm bụi mịn tăng lên . Vì vậy chúng cũng là một trong những nguyên nhân gây nên ô nhiễm môi trường.
- Núi lửa phun trào: Lượng khí metan, lưu huỳnh, clo,… ở sâu trong lòng dung nham sẽ bị đẩy ra ngoài khi có sự phun trào của núi lửa. Khiến môi trường không khí trở nên ô nhiễm hơn.
Ngoài ra, các yếu tố như phóng xạ trong tự nhiên, quá trình phân hủy, thủy triều, xác thối rữa của động thực vật,… cũng là những nguyên nhân gây nên ô nhiễm không khí. Tuy nhiên, chúng là những nguyên nhân khách quan khó có thể loại bỏ và ngăn chặn.
2.2. Do con người
Có thể nói hiện nay con người vừa là nguyên nhân và cũng chính là nạn nhân của tình trạng ô nhiễm môi trường. Bởi các hoạt động sống của con người thường tác động gián tiếp hoặc trực tiếp đến môi trường, đặc biệt là môi trường không khí.
- Ngành công nghiệp: Đây được xem là nguồn gây ô nhiễm không khí lớn nhất do con người. Các quá trình đốt cháy nhiên liệu như khí đốt, than, dầu,… tạo ra nhiều khí CO2, CO, NOx, SO2 độc hại hay các chất hữu cơ muội than, bụi chưa cháy hết sẽ có nồng độ độc hại tập trung ở một không gian nhỏ gây nên nhiều bệnh lý và ảnh hưởng đến hô hấp. Tùy thuộc vào quy mô sản xuất thì lượng khí độc hại và chất độc hại sẽ khác nhau.
- Giao thông vận tải: Khí bụi từ giao thông vận tải cũng là nguồn gây ô nhiễm đến không khí, đặc biệt là ở những thành phố có mức độ đô thị hóa cao. Các chất khí từ quá trình đốt cháy nhiên liệu động cơ như CO2, CO, SO2, NOx, Pb,… cũng làm ảnh hưởng đến không khí.
- Sinh hoạt: Các hoạt động từ đun nấu, sử dụng nguyên liệu khí đốt từ các khu dân cư đông đúc cũng tạo ra các khí độc gây ô nhiễm cho nhiều người xung quanh.
- Hoạt động quân sự: Các chiến tranh hóa học, vũ khí hạt nhân, khí độc hay tên lửa cũng là nguyên nhân khiến không khí ô nhiễm nghiêm trọng.
Đọc thêm: Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường và biện pháp khắc phục
3. Hậu quả của việc ô nhiễm không khí đến đời sống
3.1. Đối với động – thực vật
Không khí bị ô nhiễm gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tất cả sinh vật. Các chất như lưu huỳnh, flo, chì,… khi đi vào khí quyển sẽ gây hại trực tiếp cho thực vật và làm hư hại hệ thống giảm thoát nước và khả năng kháng bệnh của chúng.
Ngoài ra, ô nhiễm không khí còn gây nên các hiện tượng như biến đổi khí hậu, hiệu ứng nhà kính. Đặc biệt còn gây nên hiện tượng mưa axit. Những hiện tượng này đã tác động trực tiếp đến thực vật làm cây thiếu hụt nhiều dinh dưỡng như canxi, vi sinh vật,… Mưa axit làm ion nhóm được giải phóng làm hại rễ cây và giảm đi khả năng hấp thụ thức ăn và nước. Bên cạnh đó, mưa axit còn ăn mòn lớp bảo vệ của lá cây, từ đó khiến cây kém phát triển vàng lá và chết dần.
Đối với động vật thì flo có trong bụi gây nhiều tai họa hơn cả. Chúng sẽ hít trực tiếp những khí bị nhiễm độc này qua chuỗi thức ăn.
3.2. Đối với con người
Mức độ ô nhiễm môi trường không khí đến con người là rất nghiêm trọng, nó tương đương với tác hại của việc hút thuốc lá và cao hơn so với tác động từ việc ăn quá nhiều muối. Cụ thể, đã có 1/3 ca tử vong do ung thư phổi và các bệnh về tim mạch là do không khí ô nhiễm. Các chất ô nhiễm này cực nhỏ và có thể lọt qua hệ thống miễn dịch cơ thể của con người qua đường hô hấp sau đó dần dần làm hỏng phổi, tim và các bộ phận khác của con người.
Hậu quả của ô nhiễm môi trường không khí đối với sức khỏe của con người ngày càng nhận được nhiều quan tâm khi các nhà nghiên cứu đã chứng minh được mối liên hệ đặc biệt giữa một số bệnh trong các nhóm tuổi khác nhau và ô nhiễm không khí. Cụ thể như:
- Biến chứng tâm lý và thần kinh
- Kích ứng mắt
- Các bệnh ngoài da
- Các bệnh mãn tính như tiểu đường, ung thư da,…
- Ảnh hưởng đến sự phát triển và tăng trưởng của thai nhi, khiến bé bị sinh non, nhẹ cân.
Hiện nay, ô nhiễm không khí đang là vấn đề nóng tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP HCM. Điều này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cũng như đe dọa trực tiếp đến sự phát triển kinh tế, xã hội. Do đó, các biện pháp thiết thực để giảm thiểu tình trạng và những hậu quả của ô nhiễm không khí gây nên là rất quan trọng, cần được đầu tư thực hiện và quan tâm nhiều hơn.
Bài viết liên quan về môi trường:
Những hậu quả của ô nhiễm môi trường để lại rất nghiêm trọng
Hiệu ứng nhà kính là gì? Nguyên nhân, hậu quả và biện pháp
Ô nhiễm môi trường đất – Nguyên nhân, hậu quả và biện pháp
Ô nhiễm nguồn nước – Nguyên nhân, hậu quả và cách khắc phục